Zmniejszenie zanieczyszczenia rozproszonego

OPIS WYZWANIA

Ładunki rozproszone pochodzą z wielu różnych źródeł i dlatego są znacznie trudniejsze do zwalczania niż ładunki punktowe. Nawet dzisiaj różne podmioty nie zgadzają się co do głównych źródeł zanieczyszczenia rozproszonego, chociaż kilka badań pokazuje, że zanieczyszczenie rolnicze jest największe w wielu, jeśli nie we wszystkich zlewniach regionu Morza Bałtyckiego. Często twierdzi się, iż tereny słabo zaludnione, leśnictwo czy oczyszczalnie ścieków powodują ładunki większe niż szacowano. Może to częściowo wynikać z faktu, że oszacowanie wielkości rozproszonego ładunku jest trudne. Jeśli chodzi o presję rolniczą, nie dysponujemy wystarczającymi pomiarami różnych praktyk rolniczych, typów gleby i stref klimatycznych. Ładunki rozproszone można również modelować, ale modelowanie wymaga obszernych danych pomiarowych, aby można było przetestować funkcjonalność modelu w różnych sytuacjach. To samo dotyczy skutków stosowanych metod ochrony wód. Skuteczność środka ochrony wód określa się najczęściej na poziomie bloku polowego
lub niewielkiej zlewni. Gdy środki są oceniane w punkcie zrzutu większego obszaru zlewni, wpływ środka jest często tak mały, że nie można go wykryć na podstawie nielicznych danych z próbek wody. Ponieważ w zlewni występuje kilka różnych sposobów użytkowania gruntów i jednocześnie kilku podmiotów, istotne jest, aby się komunikowali. Akcja może być wspólnym projektem, w którym podmioty mogą przyczynić się do osiągnięcia wspólnego celu, np. dobrego stanu wody. Jednak projekty są często krótkoterminowe, co nie gwarantuje długofalowych i ukierunkowanych działań, które prawie zawsze są wymagane
dla poprawy stanu zasobów wodnych, tj. potoków, rowów, rzek, jezior i akwenów morskich. W związku z tym istnieje potrzeba formalnego stałego koordynatora (oficera ds. zlewni) w celu promowania poprawy stanu wód dorzecza przy jednoczesnym umożliwieniu interakcji między różnymi podmiotami.

OPIS ROZWIĄZANIA

Przed wykonaniem rozwiązań należy ocenić ładunki rozproszone i ich wielkość w obszarze. W tej pracy można wykorzystać m.in. planowanie gospodarowania wodami w dorzeczu
i proponowane środki dla tego obszaru. Jeżeli w obszarze dokonano oszacowań modelowych wielkości ładunku rozproszonego, można je również wykorzystać. Obszary planowania są zazwyczaj duże i na ich podstawie nie jest jeszcze możliwe ukierunkowanie działań. Na tym etapie dobrze
jest zaangażować w dyskusję interesariuszy danego obszaru, gdy urzędnik ds. zlewni w pierwszej kolejności przedstawia charakterystykę obszaru, źródła ładunków rozproszonych oraz szacunki ich wielkości. Podmioty mogą następnie przedstawić własne przemyślenia na temat ładunków w okolicy i ich wielkości. Wszelkie błędne oceny i spostrzeżenia należy przeanalizować razem, a urzędnik ds. zlewni powinien uzasadnić, na przykład, dlaczego dane źródło ładunku jest lub nie jest znaczące. Ważne jest również przedstawienie niepewności związanych z szacunkami, ale jednocześnie podkreślenie znaczenia wielkości różnych ładunków. Chociaż zwykle nie jest możliwe dokładne oszacowanie wpływu środka łagodzącego, przydatne byłoby dokonanie pewnej oceny jego skuteczności. Czasami skutek działania niekoniecznie jest tak duży, aby zmniejszyć ładunek składników odżywczych,
jak na przykład zwiększenie wykorzystania rekreacyjnego na danym obszarze, zarządzanie krajobrazem lub zwiększenie bioróżnorodności. Jest całkiem jasne, że pojedynczy środek zwykle nie wystarcza, ale potrzebny jest ich szeroki zakres. Po osiągnięciu porozumienia w sprawie środków, które należy podjąć, urzędnik ds. zlewni może zacząć je szczegółowo planować i szukać niezbędnych środków finansowych.

MOŻLIWOŚĆ DOSTOSOWANIA ROZWIĄZANIA

Podmioty działające na tym obszarze, mogą nie zgadzać się co do sposobu poprawy stanu ekologicznego akwenów, poprzez ograniczenie zanieczyszczeń rozproszonych. Dlatego ważne jest, aby zaangażowane były wszystkie podmioty i aby ich poglądy były w równym stopniu brane pod uwagę. Wysoki udział ładunków składników odżywczych powodowanych przez rolnictwo zmusza do skupienia się w szczególności na środkach ochrony zasobów wodnych, które są skuteczne w rolnictwie. Jednak środki muszą zostać podjęte również w leśnictwie. W szczególności należy podkreślić sektory melioracyjne – zarówno leśnictwo,
jak i rolnictwo. W rolnictwie należy zachować równowagę między produkcją a wpływem na środowisko. Należy obniżyć poziom nawozów, zwłaszcza na obszarach o dużej zawartości fosforu w glebie. Jeśli na danym obszarze znajduje się żywy inwentarz, najlepszym rozwiązaniem na ograniczenie nadmiernego nawożenia może być przetwarzanie nawozu. Ładunek składników odżywczych powodowany przez słabo zaludnione obszary (rozproszone osady) można najlepiej rozwiązać za pomocą rozwiązań dostosowanych do danego miejsca lub poprzez podłączenie do miejskich sieci kanalizacyjnych. Zazwyczaj w doborze odpowiedniej metody pomoże osoba odpowiedzialna za kwestie środowiskowe w gminie.

Rolnicy muszą inwestować w praktyki uprawy przyjazne dla środowiska i promować na przykład tworzenie dwuetapowych rowów, terenów podmokłych i stref buforowych. Działania powinny być skierowane do miejsc, w których są najbardziej korzystne. Społeczności muszą być aktywne, aby ubiegać się o finansowanie projektów o jasno ukierunkowanym wdrażaniu, które promują ochronę zasobów wodnych. Pracownik zlewni może również pomóc w ochronie wód poprzez pracę w ramach wolontariatu. Gdy mieszkańcy i podmioty działające na tym obszarze są zaangażowani w poprawę stanu lokalnych wód, można na przykład wspólnie promować rekultywację strumieni, czystość koryt strumieni i brzegów jezior. Jeśli na terenie działa stowarzyszenie ochrony wód, warto we współpracy z nimi tworzyć projekty. Gromadzi się wiele informacji na temat skuteczności i ukierunkowania działań, m.in. pakiet roboczy projektu Waterdrive WP3.1 tworzy stronę internetową, aby pomóc wybrać właściwe działanie.