Jak zintegrować plany inwestycyjne z zakresu gospodarki wodnej z procesami rozwoju lokalnego

OPIS WYZWANIA Rozwiązanie dotyczy zaangażowania społeczności odpowiedzialnych za planowanie rozwiązań wodnych dla terenów rolniczych w proces opracowywania Strategii Rozwoju Gminy, co pozwoli na uwzględnienie tych zadań w dokumentach na poziomie lokalnym oraz wzmocni świadomość konieczności zaangażowania interesariuszy i podejmowania interwencji. Ponadto zabezpieczenie możliwości realizacji tych zadań w tworzonych modelach zagospodarowania przestrzennego gminy stworzy warunki planistyczne dla zapewnienia możliwości prowadzenia optymalnej gospodarki wodnej na poziomie gminy i poszczególnych gospodarstw.

OPIS ROZWIĄZANIA Zmiany ustawowe wprowadzone w 2020 r. do ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (z 6 grudnia 2006 r.) mają znaczenie dla Strategii Rozwoju Gmin i uzupełniających dokumentów strategicznych (np. Programu Ochrony Środowiska). Ustawa ta określa sposób opracowania i realizacji Strategii Rozwoju Gminy, w szczególności konieczność pogłębionej analizy struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, wraz z modelowaniem tej struktury oraz obszarów współpracy samorządów. Przepisy ustawowe określają również konieczność konsultowania z innymi samorządami (gminami, powiatami, województwami) lub Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej „Wody Polskie”, Lasami Państwowymi itp. w zakresie dokumentów planistycznych.

Ewentualne wspólne projekty i obszary rozwoju wskazane w ramach realizacji polityk rozwoju mogą obejmować: Miejskie Obszary Funkcjonalne (MOF), Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ITI / ZIT), Obszary Strategicznej Interwencji (SIA / OSI), Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (CLLD / RLKS), Lokalne Grupy Działania (LAG / LGD), Inne Instrumenty Terytorialne (OTI / IIT).

Modele struktury funkcjonalno-przestrzennej obejmują diagnozę stanu gminy w zakresie zagospodarowania przestrzennego, infrastruktury oraz ochrony i zagospodarowania obszarów przyrodniczych – w tym zasobów wodnych. W oparciu o te założenia inwentaryzacja ważnych elementów krajobrazu (w tym obszarów wodnych) staje się obowiązkowym elementem Strategii – mianowicie jest przeprowadzana Ocena Krajobrazu.

Oprócz zmian w polityce rozwoju przewiduje się również zmiany w systemie planowania i zagospodarowania przestrzennego. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (z dnia 27 marca 2003 r.) została częściowo zaktualizowana w 2021 r.

Zgodnie z nowymi założeniami dwuetapowy system planowania będzie oparty o Plany Generalne Zagospodarowania Przestrzennego (zastępujące obecne Studium – SUIKZP) oraz Szczegółowe Plany Rozwoju. Pierwszeństwo będą miały akty prawa miejscowego (co oznacza, że ich zapisy będą obowiązkowe dla realizacji nowej zabudowy) i będą opierać się na wytycznych wskazanych w Modelu Struktury Funkcjonalno-Przestrzennej Gminy zawartym w Strategii. Plany zastąpią dotychczasowe Studia Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, i obszary wyłączone z zabudowy i realizowania innych inwestycji, tj. obszary przyrodnicze, tereny zalewowe itp., powinny być w nich wskazane.

Plany Szczegółowe będą oparte na wskazaniach Planów Generalnych i obejmą większe jednostki przestrzenne na terenie gminy, co wyklucza tworzenie planów dla poszczególnych działek. Przyjmuje się, że decyzje o warunkach zabudowy i lokalizacji inwestycji celu publicznego są zgodne z Planem Generalnym.

Dodatkowo nowy prototyp ustawy dostarcza komplementarnych narzędzi realizacji polityki rozwoju w gminach. Należą do nich: normy krajowe i miejskie dotyczące zabudowy i infrastruktury, partnerstwa publiczno-prywatne w ramach Zintegrowanych Projektów Inwestycyjnych.Poszczególne jednostki samorządu terytorialnego będą mogły przygotować własne lokalne standardy rozwoju infrastruktury i budownictwa. Powininny one wskazywać lokalizację terenów rozwojowych i określać odpowiednie standardy.
Partnerstwa publiczno-prywatne w ramach Zintegrowanego Projektu Inwestycyjnego (IIP/ZPI) będą dotyczyć tworzenia przestrzeni inwestycyjnych. W ramach partnerstw zostaną zawarte umowy pomiędzy gminą a inwestorami, w których zostaną sformalizowane prawa i obowiązki stron, a także podział czynności w ramach realizacji inwestycji. Za pomocą ZPI samorządy mogą wskazać odpowiednie praktyki dla utrzymania dobrego stanu zasobów wodnych, co będzie zgodne z Planami Generalnymi.

MOŻLIWOŚĆ DOPASOWANIA ROZWIĄZANIA Ze względu na charakter rozwiązania (proces dotyczy opracowania konkretnego dokumentu, procedury wynikającej z ustawy) proces musi przebiegać zgodnie z zaplanowanymi etapami prac nad strategią. Jednak podejście polegające na „zmieszaniu” rozwiązań wodnych z procesami budowania strategii na różnych poziomach przy opracowywaniu rozwiązań w sposób partycypacyjny powinno być powszechną praktyką do zastosowania.